هفده سال از یکی از تلخترین فجایع صنعتی ایران میگذرد

به گزارش انرژی ها؛ ویدیو این حادثه تلخ را انتهای همین پست مشاهده کنید.
بررسی حادثه بازنه شازند
بر اثر انفجار مهیب در یک شرکت صنعتی در منطقه صنعتی بازنه شازند ۳۶ نفر کشته و ۳۸ نفر در آتش حاصل از انفجار در شرکت تولید کننده مواد شیمیائی کیمیا گستران سپهر و کیمیاگران امروز و سپس سرایت حریق به کارخانه همجوار این دو که صنایع چوب «کاران» نام داشت ، دچار سوختگی شدند. خبر این حادثه دردناک را صدای آژیر ممتد آمبولانس هایی که از جاده شازند به سوی بیمارستان های استان مرکزی در روز یکشنبه ۵ خرداد ماه ۸۷ ساعت ۲:۳۰ بعد از ظهر در حرکت بودند زودتر از رسانه ای شدن فاجعه در شهر طنین انداز کرد.
به همان اندازه که تعداد مصدومان و کشته شدگان در هالهای از ابهام قرار داشت، علت حادثه نیز در اوج شایعات انفجار پالایشگاه، آتش سوزی در پتروشیمی و … در التهابی وسیع پراکندگی خاص مییافت و تلاش رسانههای خبری و اطلاعرسانی به منظور کسب اطلاعات دقیق در تماسهای مکرر با مسئولان استان نیز بینتیجه مانده بود. تنها منبع خبری موثق بیمارستان ولیعصر و ازدحام خانوادههای حادثه دیده و جانباختگان به نظر میرسید. در خاموشی و سکوت وعدم اطلاعرسانی و نشر شایعات جسد قربانیان که از شدت سوختگی هویت آنان غیر قابل تشخیص بود به سردخانه و جسم سوخته حادثه دیدگان بدلیل کمبودهای موجود در بخش سوختگی و فقدان مرکز اورژانس سوختگی در استان مرکزی به استانهای دیگر انتقال داده میشد.
در این انفجار علاوه بر کارخانه کیمیا گستران سپهر، کارخانه کیمیاگران امروز که در مجاورت آن قرار داشت به طور کامل تخریب شد. شدت انفجار بهحدی بود که اکثر پیکرهای کشتهشدگان متلاشی و غیرقابل شناسایی و مجروحین نیز بین ۷۰ تا ۱۰۰ درصد دچار سوختگی شدند. در شعاع ۵۰۰ متری این انفجار تعداد زیادی وسیله نقلیه بهطور کامل سوخت و شیشه و سقف سبک کارخانههای اطراف نیز فرو ریختند.

نمایی از آتش سوزی در کارخانه مواد شیمیایی در شازند
برخی از شاهدان عینی گفتند: نزدیکیهای ساعت چهار نخستین انفجار در کارخانه کیمیاگستران سپهر رخ داد و انفجار در چهار مرحله تکرار شده است. یکی از آنان گفت: در مرحله نخست یک مخزن ۶۰ هزار لیتری حاوی مواد شیمیایی که جزء واحدهای پایین دستی پتروشیمی است، به کارخانه مجاور «کارخانه کیمیاگران امروز» پرتاب شد.
منابع اطلاعرسانی، فریادهای جان خراش حادثه دیدگان و تضرع و زاری خانوادههای داغدیده بود. ۷ روز از حادثه دردناک انفجار در منطقه صنعتی بازنه گذشت و تازه در آن زمان و حضور مسئولان در مراسم ختم جانباختگان نمودی بسیار کمرنگ یافت اما باز هم در غیاب اطلاعرسانی تنها بحثی که برخی از مسئولان در آن برهه زمانی در سنگینی هاله ابهام در آمار حادثه دیدگان، علت، اوج فاجعه و مسبب حادثه به تلویح به آن اشاره داشتند پیگیری در جهت درمان و کمک مالی، ۵۰۰ هزار تومان، از یک سو و ۳ میلیون تومان از سوی دیگر به خانوادههای بازمانده و حادثه دیده بود. در پیگیری رسانهها برای کسب اطلاع از تعداد کارگران، این آمار محرمانه عنوان و در خصوص وضعیت بیمه آنان نیز باز هم در قرنطینه شدید اطلاعرسانی زمزمه پیگیری از سوی برخی مسئولین به گوش رسید و این که در لیست بیمه مسئولیت شرکتهای حادثه دیده تنها سه کارگر بینام در قرارداد بیمه تکمیلی هر دو شرکت قرار دارند!؟
اما در پیگیری حادثه و وضعیت بازماندگان که آنان را به پاس ماندن بر رسالت مطبوعاتی خود لحظهای تنها نگذاشته و در انعکاس درد دلها، انتظارات و مشکلات خانوادههای دردمند زبان گویای آنان شدیم، بررسیهای ما نشان داد که پس از وقوع حادثه پیگیری موضوع در فرمانداری و دادگستری شازند صورت گرفته است به گفته دادستان شازند پس از تشکیل هیأت کارشناسی ۷ نفره و ۵ نفره با توجه به این که بخشی از قصور متوجه مسئولین دستگاههای دولتی بوده و طبق قانون مسئولیت رسیدگی به این پروندهها دادگستری استان است پرونده به دادسرای عمومی و انقلاب استان ارجاع و رسیدگی به موضوع در شعبه اول دادیاری ادامه دارد.
چگونگی وقوع حادثه مهیب
مهندس حبیبی، مسئول واحد کارشناسی و ایمنی سازمان آتشنشانی اراک در تشریح جزئیات این آتشسوزی مهیب، با اعلام این که عملیات اطفای حریق مهیب در روز حادثه که ساعت ۱۵:۵۵ رخ داد، حدود ساعت ۲۰:۱۰ پایان یافت، گفت: پیش از وقوع حادثه، شرکتهای کیمیاگستر امروز و کیمیاگران سپهر، در حالت OVERHAUL بودند. در این حالت تمامی سیستمها، تخلیه و کارکنان نیز از شرکت خارج میشوند تا سیستمهای شرکت، تعمیر و بازبینی شوند. اما با وجود این حالت، کارکنان همچنان در شرکت مشغول فعالیت بودند.
مسوِؤل واحد کارشناسی و ایمنی سازمان آتشنشانی اراک، با بیان این که جوشکاری و نوسانات برق کنار مخازن اشتعالزا علت اصلی حادثه بوده است، اظهار کرد: جوشکاری نزدیک مخازن دو اتیل اگزانول باعث آتشسوزی اولیه شد که به دنبال آن سه مخزن حاوی ایزو بوتانول در واحدهای کناری نیز منفجر شدند.
وی با بیان این که تولید این شرکت ها، ضدیخ، الکل، مواد پاککننده و شوینده است تصریح کرد: تمامی این مواد که اشتعالزا هستند، باعث گسترش آتشسوزی شدند.
حبیبی، با اشاره به این که حدود ۹۵ درصد شرکت کیمیاگران سپهر در آتش سوخت، بیان کرد: به علت وزش باد شدید، حریق به شرکت کیمیاگستر امروز نیز سرایت کرد که در نهایت این شرکت نیز مشابه شرکت کیمیاگران سپهر دچار آتشسوزی گسترده شد.
وی با اعلام این که شرکت کیمیاگران سپهر دارای ۶۰ کارگر در حال فعالیت بوده است، یادآورشد: همچنین شرکت «کیمیاگستر امروز» در زمان وقوع حادثه ۲۰ تا ۳۰ کارگر داشت. این در حالیست که با توجه به تعمیرات در شرکت نباید این تعداد افراد در شرکت حضور میداشتند.
مسوِؤل واحد کارشناسی و ایمنی سازمان آتشنشانی اراک تصریح کرد: همچنین آتشسوزی باعث سرایت حریق به شرکت صنایع چوبکاران که در نزدیکی این دو شرکت قرار دارد، شد که این نیز آسیبدیدن دیوار و حصار و سقف این کارخانه در پی داشت.
تکرار هشدارهای همیشگی: در قطبهای صنعتی ایستگاههای آتشنشانی ایجاد شود
حبیبی با بیان این که شهر اراک دارای ۷ تا ۸ قطب صنعتی است، گفت: شرکتهای صنعتی باید تجهیزات ایمنی را برای حوادث غیرمترقبه فراهم کنند، اما با وجود واحدهای ایمنی در این شرکت ها، این آتشسوزی گسترده رخ داد.
وی ادامه داد: پیشنهاد ما این است که در قطبهای صنعتی ایستگاههای آتشنشانی ایجاد شود تا در کمترین زمان امدادرسانی صورت گیرد.
وی خاطرنشان کرد: همچنین زمان وقوع حادثه، در واحدهای ایمنی این دو شرکت ماموری حضور نداشته است.
حبیبی اعلام کرد که حادثه فوق خسارات میلیاردی بر جای گذاشت.
مهدی آقازیارتی، مدیرروابط آتشنشانی اراک نیز در پاسخ به این سوال که فاصله نخستین ایستگاه آتشنشانی با محل وقوع حادثه چقدر بوده است؟ گفت: امدادرسانی اولیه از سوی پایگاه آتشنشانی شازند که ۱۰ کیلومتر با محل حادثه فاصله دارد، انجام گرفته و شهر صنعتی بازنه، فاقد ایستگاه آتشنشانی است.
رییس هیأت مدیره کیمیاگستران سپهر: رسانهها آبروی ما را بردند علت انفجار در کارخانه، جوشکاری نبود
رییس هیات مدیره شرکت کیمیاگستران سپهر از رسانهها و صدا و سیما به دلیل انتشار آنچه که آن را اخبار تحریف شده و غیر واقعی از واقعه آتشسوزی در کارخانههای کیمیا گستران و کیمیاگران خواند، به شدت انتقاد کرد.
محمد نوری با بیان این که علت وقوع حادثه در رسانهها جوشکاری در مخازن پلی اتیلن عنوان شده است با رد آن، گفت: براساس شواهد و مدارکی که با بررسی کارشناسان در دادگستری و مراجع مسؤول دیگر در حال اثبات است، علت انفجار در این واحدها، نشتی مخزن ایزو بوتیلن و تبدیل مواد موجود در آن به گاز و تشکیل ابر گازی و در نتیجه انفجار بر اثر جرقهای کوچک بوده است.
وی با انتقاد از اظهار نظر افراد بیاطلاع و غیرمسؤول در این زمینه در رسانهها، گفت: مدیران مجموعه کیمیاگستران و کیمیاگران از سوابق بالایی در فعالیتهای شیمیایی و مسایل فنی وعلمی مرتبط با آن برخوردار بودهاند که انتشار مطالبی مبنی بر جوشکاری در مخزنهای مواد شیمیایی و انفجار ناشی از این عملیات، توهین به مدیران این مجموعه است به گونهای که آبروی مدیران این مجموعه زیر سوال رفته است.
نوری علت نشتی در مخزن را نیاز به بررسی بیشتر عنوان و بیان کرد: علت پارگی مخزن میتواند ناشی از وجود ترکیباتی در مواد اولیه و فعل و انفعالات ناشی از آن و تغییر ماهیت مواد از مایع به گاز در پی کاهش پنج بار فشار مخزن به فشار اتمسفریک باشد که این موضوع سبب بروز انفجار شده است.
وی در ادامه با بیان این که شرکت در هنگام حادثه در وضعیت تعمیرات قرار داشته است با ابراز تعجب از اظهارنظرهای صورت گرفته درباره لازم نبودن تعداد زیادی کارگر در این وضعیت در محل حادثه، گفت: این اظهار نظرها نشان میدهد رسانهها از افراد آگاه، کسب خبر نکردهاند چرا که همواره در بخش صنعت با وارد شدن به وضعیت تعمیرات، تعداد کارگران برای کاهش زمان تعطیلی واحد، افزایش مییابد که این موضوع در شرکتهای حادثه دیده صدق میکند.
رضا قاری از اعضای هیات مدیره این شرکت نیز گفت: در زمینه اطفای حریق رخ داده در این شرکتها، عملیات با تاخیر بالایی روبه رو شد که این موضوع سبب گسترش دامنه خسارتها شده است.
وی گفت: در گذشته در ناحیه صنعتی بازنه که ۲۰ واحد صنعتی فعالیت داشت، آتش سوزی رخ داد که در پی آن از مسؤولان درخواست ایجاد یک ایستگاه آتش نشانی صورت گرفت ولی تا زمان بروز این سانحه، این درخواست اجابت نشده است.
قصور ۲۵ درصدی سه دستگاه دولتی در وقوع حادثه
مهدی هاشمی نژاد دادیار شعبه اول دادیاری دادسرای عمومی انقلاب اراک با اشاره به آمار قربانیان و حادثه دیدگان مصدوم گفت: در بررسی علت حادثه و عوامل دخیل در انفجار موضوع با دو احتمال تحت بررسی است که نیاز به تکمیل شدن دارد. اما در رابطه با احتمال قصور و کوتاهی دستگاهها و شرکتهای تولید کننده ماده شیمیایی پس از تشکیل هیأتهای کارشناسی ۷ نفره و ۵ نفره رأی کمیسیون بر قصور ۵/۷ درصدی اداره کار، ۱۵ درصدی شرکت شهرکهای صنعتی و ۵/۲ درصدی اداره کل صنایع و معادن به عنوان مقصر در حادثه و ۷۵ درصد شرکتهای تولید کننده قرار گرفت که رونوشت گزارش هیأت به دستگاههای مزبور اعلام گردیده است و در جلسهای در تاریخ ۲/۲/۸۸ نیز با دعوت از نمایندگان حقوقی طرفینی که به عنوان مقصر معرفی شده بودند علل بررسی شده در خصوص قصور آنان رسماً عنوان گردید. هاشمی نژاد با اشاره به این که موضوع اتهام مدیر عامل شرکت کیمیاگستران سپهر نیز به وی تفهیم شده است افزود: اتهام ایشانعدم رعایت مقررات که منجر به قتل غیر عمد و صدمات انسانی و مالی به تجهیزات میباشد که پس از تفهیم اتهام، ایشان با قرار وثیقه یک میلیارد تومانی آزاد هستند و نماینده حقوقی شرکت رابط آنها با دستگاه قضایی است.
اعلام رضایت قطعی خانوادههای متوفی و دریافت دیه
دادیار شعبه اول دادیاری دادسرای اراک با اشاره به این که در ماده ۱۶ قانون مجازات اسلامی در صورتی که قتل غیر عمد به واسطه بیاحتیاطی یا بیمبالاتی یا اقدام به امری که مرتکب در آن مهارت نداشته است یا به سببعدم رعایت نظامات واقع شود گفت: در قانون برای فرد خاطی محکومیت حبس از یک تا سه سال و نیز پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه اولیای دم در نظر گرفته شده است که در حادثه موضوع نیز برای خانوادههای متوفی مبلغ دیه ۴۰ میلیون تومان محاسبه گردید که شرکت خاطی میبایست مبلغ دیه را در قالب دو چک به تاریخهای ۲۸/۱۲/۸۷ و ۱۵/۲/۸۸ به خانوادهها پرداخت میکرد، که با بررسی موضوع و گزارش نماینده حقوقی شرکت به دادسرا تاکنون دیه ۲۶ خانواده به طور تمام پرداخت شده و این خانوادهها رضایت قطعی و بدون قید و شرط خود را پس از دریافت دیه اعلام کرده اند. که این از جنبه خصوصی جرم میباشد و جنبه عمومی آن از سوی دادسرا در حال پیگیری است و پرونده تا مشخص شدن میزان تقصیر و صدور حکم نهایی هم چنان مفتوح میباشد.
بررسی سابقه فعالیت شرکت قبل تا وقوع حادثه
فعالیت شرکت کیمیاگستران سپهر و کیمیاگران امروز، این دو شرکت نخستین بار مجوز فعالیت را از سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی و در ناحیه صنعتی بازنه که در اختیار سازمان جهاد کشاورزی بوده اخذ نموده اند. شرکتهایی در این ناحیه اجازه فعالیت داشتهاند که در امر تولید مواد، محصولات و فرایندهای مرتبط با زیر مجموعه کشاورزی فعالیت دارند. هم چنین مجوز به شرکتهای تولید کننده مواد شیمیایی که به گونهای با موضوع کشاورزی مرتبط بوده نیز داده شده است. این شرکت در زمان اخذ مجوز (سال ۱۳۸۲) نوع ماده تولیدی را بهداشتی عنوان و جواز فعالیت در این ناحیه صنعتی که بطور غیر مستقیم با صنایع کشاورزی مرتبط بوده را دریافت کرده است و پس از اخذ موافقت اصولی از سازمان کار و امور اجتماعی استان و تایید نقشهها، احداث بنا را در سال ۱۳۸۴ آغاز نموده است.
طبق قانون هیچ واحد صنعتی بدون دریافت موافقت اصولی از اداره کار که طبق استانداردهای خاص تعریف شده اجازه فعالیت ندارد. با توجه به مصوبه هیأت دولت مبنی بر انتقال واحدهای صنعتی به شرکت شهرکهای صنعتی از اواخر سال ۱۳۸۵ نهایتاً در تیرماه سال ۱۳۸۶ ناحیه صنعتی بازنه از سازمان جهاد کشاورزی به شرکت شهرکهای صنعتی واگذار گردید و در واقع نظارت بر ساخت و سازهای صورت گرفته در این ناحیه صنعتی از نظر استانداردهای تعریف شده در آئین نامههای شرکت شهرکهای صنعتی محول میگردد و شرکت کیمیاگستران سپهر و کیمیاگران امروز نیز به عنوان تولید کننده مواد شیمیایی پر خطر بخشی از این مجموعه تعریف میشوند و بر اساس آئین نامه شرکت شهرکهای صنعتی تجهیزات ایمنی و اطفای حریق در این گونه واحدها با واحدهای کم خطر تفاوت داشته و از حساسیت بالاتری باید برخوردار بوده باشد.
سازمان صنایع و معادن الزامی بر کنترل رعایت نکات ایمنی ندارد
مسعود بختیاری رئیس اداره امور صنعتی سازمان صنایع و معادن استان مرکزی که قصور دستگاه مربوطاش ۵/۲ درصد از سوی هیأت ۷ نفره در گزارش آمده در رابطه با این موضوع گفت: ما پاسخ خود را به دادگاه دادهایم هیأت ما را به دلیل صدور پروانه بهره برداری بدون رعایت اصول ایمنی مقصر عنوان کرده و این در حالی است که ما طبق هیچگونه ماده قانونی و دستور العملی در صدور پروانه بهره برداری الزامی بر رعایت نکات ایمنی نداریم. وی با اشاره به این که کنترل رعایت اصول ایمنی بر عهده اداره کار است افزود: زمانی که شرکتی به بهره برداری میرسد درزمان صدور پروانه یک برگه از فعالیت اصولی شرکت یا واحد صنعتی از سازمان صنایع و معادن به اداره کار ارسال میشود و پس از آن بررسی و کنترل مسائل ایمنی بر عهده اداره کار است.
بختیاری تصریح کرد: ما این مورد را در خصوص قصور سازمان نمیپذیریم و در جلسهای که در مورخ ۲/۲/۸۸ با حضور اداره کار، شرکت شهرکها، نماینده حقوقی شرکت کیمیاگستران و کیمیاگران در شعبه اول دادیاری تشکیل شده بود پاسخهای خود را داده ایم.
سازمان کار پاسخی نمیدهد
در حالی که بررسی نقشههای هر واحد تولید قبل از تاسیس بر عهده سازمان کار و امور اجتماعی است و بررسی فاصله برق و مخزن و نکات ایمنی از جمله مواردی است که باید مورد تأیید این سازمان قرار گیرد و از آن جا که نشت گاز و احتراق حاصل از جوشکاری به عنوان علت حادثه عنوان شده است. بررسیها نشان داده که یا فاصله منبع الکتریکی تا مخزن با استانداردهای تعریف شده که مورد تایید اداره کار قرار گرفته هماهنگ نبوده و یا نکات ایمنی درست رعایت نشدهاند به هر حال انتظار میرود در این رابطه اداره کار پاسخگو باشد. با توجه به اعلام قصور ۵/۷ درصدی این سازمان تلاش خبرنگار ما برای دریافت پاسخ به نتیجه نرسید تنها یکی از مسئولان این اداره گفت: نام این شرکت و پروانه کار در اداره موجود نیست!؟
پیامدهای زیست محیطی
آیا این آلایندههای شیمیایی برای محیط زیست و نیز ساکنان منطقه و افرادی که در زمان وقوع حادثه در آنجا حضور داشتند، میتوانست خطرناک باشد؟
استفان بیورک کی ویست، متخصص حریق در اتحادیه آتش نشانی استکهلم سوئد، در این زمینه بیان کرد: «این حادثه، اکیدا، یک فاجعه محیط زیستی نیست، چرا که الکل، گازوییل و گاز بوتان در منازل، وسایل نقلیه و دیگر دستگاه ها، همه روزه میسوزند.»
وی اضافه کرد: «این موضوع خطرناک نیست، زیرا بیشتر مواد سوخته شده، دود شده و به هوا رفته اند. این برای مردم خطرناک نیست. خطر متوجه مردمی است که به طور مستقیم در مسیر کارخانههای آتش گرفته قرار دارند و یا داشته اند. آنها باید منطقه را ترک و هوای تازه استنشاق کنند.»
اما دکتر اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست در تهران، نظر متفاوتی را ابراز داشت و گفت: «یک کارخانه شیمیایی، انواع مواد شیمیایی را به صورت جامد، مایع و بخار پردازش و روی آنها کار میکند تا محصولاتی را بیرون بدهد. به طور عادی، این مواد شیمیایی در لولهها و مخازنی قرار دارد که آسیبی به کسی نمیرسانند. در صورت انفجار، متاسفانه تمام اینها در فضا پخش و باعث آلودگی هوا، خاک و آب میشوند.»
به گفته دکتر کهرم، «در تمام این مراحل، انسانهایی که در اطراف هستند، به طور قطع آسیب میبینند و این آسیبها میتوانند شامل آسیبهای چشمی، ریوی و دماغی باشند.»
در همین خصوص، سیامک طاهری، روزنامه نگار درتهران، با اشاره به موارد مشابه در دیگر مناطق جهان، بر لزوم انجام اقدامات فراگیرتر تاکید کرد.
وی گفت: «در درجه اول، منطقه باید از ساکنان تخلیه شود و آنها به مناطق امن و مطمئن برده شوند. بعد باید با توجه به نوع آلایندگیهایی که این انفجار ایجاد کرده است و اینکه این آلایندهها در آبهای زیرزمینی رسوب کردهاند یا خیر، بررسیها و اقدامات لازم انجام شوند.»
آقای طاهری اشاره کرد که «احیانا باید بخشهایی از محل وقوع حادثه با کفهای مشخصی شسته شود تا از ورود آلایندهها به چرخه زیست محیطی جلوگیری به عمل آید.»
لازم به ذکر است که کارخانههای «کیمیا گستر سپهر» و «کیمیاگران امروز» در «شهرک صنعتی شهید بابایی بازنه» قرار دارند که ۳۵ واحد بزرگ تولیدی، عمدتا شامل صنایع زیردستی پتروشیمی، در آن مشغول به فعالیت هستند.
بحث احتمال وجود آلایندههای شیمیایی در شرایطی مطرح میشود که مسایل دیگری همچون رعایت نشدن نکات ایمنی وعدم آموزش این نکات به کارگران، نبود ماموران در واحدهای ایمنی، وجود نداشتن محل آب گیری ویژه آتش نشانی و نیز خراب بودن تنها هلی کوپتر امدادرسانی استان مرکزی، وجود دارند که برخی از رسانهها بدانها اشاره کرده اند.
در این میان، دکتر کهرم به موضوع سیستمهای هشدار و ایمنی د رکارخانهها در ایران اشاره کرد و گفت: «باید سیستمهای کارخانهها طوری باشند که چنین انفجارهایی اتفاق نیفتند. اما با کمال تاسف، سیستمهای قدیمی نمیتوانند مانعی جدی در مقابل انفجارها و آتش سوزیهایی مانند مورد شازند باشند.»
اخطار؛ ویدیو دارای صحنه های دلخراش است.!!!
برچسب ها :آتش سوزی ، بررسی حادثه بازنه شازند ، حادثه اراک ، حادثه شازند
- نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
- نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : 0