جایی که به گفته او، تنها از ۱۰ تا ۱۵ درصد چاه‌ها بهره‌برداری می‌شود و بهره‌وری در برخی میادین به زیر ۳۰ درصد سقوط کرده است. این رقم، فاصله‌ای معنادار با کشورهای نفت‌خیزی چون عربستان و برخی کشورهای اروپایی دارد که میزان بهره‌برداری در آن‌ها به ۵۰ تا ۶۰ درصد می‌رسد.

خلیلی با انتقاد از عقب‌ماندگی در به‌روزرسانی فناوری‌های استخراج، این وضعیت را یکی از اصلی‌ترین عوامل کاهش درآمد نفتی دانست؛ فرصتی از دست‌رفته در شرایطی که کشور بیش از هر زمان دیگری به جهش ارزی و اقتصادی نیاز دارد. او تأکید کرد که با سرمایه‌گذاری هدفمند و استفاده از ظرفیت‌های داخلی، می‌توان تحول قابل توجهی در بهره‌وری و درآمدهای نفتی ایجاد کرد.

عضو هیئت‌مدیره اپک در ادامه به توانمندی داخلی در ساخت تجهیزات نفتی اشاره کرد و گفت: در حال حاضر حدود ۸۵ درصد از تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت در کشور تولید می‌شود و از این میزان، بیش از ۷۰ درصد توانسته‌اند از تست‌های بین‌المللی عبور کنند. اما با وجود این ظرفیت ارزشمند، جای خالی شرکت‌های ایرانی در پروژه‌های فرامرزی، از جمله در عراق، به‌وضوح احساس می‌شود.

او حضور پررنگ هیئتی از معاونان وزارت نفت عراق در نمایشگاه بیست‌ونهم نفت و گاز را نشانه‌ای مثبت دانست و افزود: مسئولان عراقی پس از بازدید از توانمندی‌های ایران، اعلام کردند که تاکنون نتوانسته‌اند از ظرفیت صنعت نفت ایران استفاده کامل ببرند و وعده دادند که موانع برای ورود شرکت‌های ایرانی به پروژه‌های نفتی عراق برطرف شود.

خلیلی در پایان، با اشاره به شعار سال مبنی بر «رونق تولید و رشد سرمایه‌گذاری» تأکید کرد که صنعت نفت، یکی از پرسودترین و راهبردی‌ترین حوزه‌ها برای جذب سرمایه است. به گفته او، توسعه پتروپالایشگاه‌ها با حمایت دولت، می‌تواند یکی از مهم‌ترین مسیرهای جهش اقتصادی کشور باشد.

با وجود تمام این فرصت‌ها، پرسش اساسی پابرجاست: تا چه زمانی باید چاه‌های میلیارد دلاری کشور با راندمان زیر ۳۰ درصد به کار ادامه دهند؟ نفت داریم، اما بهره‌وری نه؛ و این یعنی ثروت عظیم زیرزمین، همچنان در حاشیه تصمیم‌گیری‌های کلان گرفتار مانده است./میزان

دومین حاشیه این هفته را اظهارات وزیر کشور در خصوص شایعه تعطیلی ۱۵ روزه صنایع به خود اختصاص داده است ؛ موضوعی که طی روزهای گذشته موجب نگرانی فعالان اقتصادی و تشکل‌های صنعتی شده بود.

اسکندر مومنی، وزیر کشور، روز ۲۶ اردیبهشت در جلسه شورای اداری استان کرمان به صراحت این شایعه را رد کرد و گفت: «تعطیلی ۱۵ روزه صنایع شایعه‌ای نادرست است. قرار نیست چراغ تولید کشور خاموش شود. موضوع اصلی، مدیریت عادلانه مصرف انرژی در روزهای اوج است.»

او با اشاره به ناترازی انرژی که گریبان‌گیر کشور شده، تأکید کرد که هیچ کشوری تولید برق خود را بر اساس چند روز اوج مصرف سالانه تنظیم نمی‌کند، زیرا چنین کاری هزینه‌ای گزاف خواهد داشت. به گفته مومنی، وزارت نیرو برنامه‌ای طبقه‌بندی‌شده برای مدیریت مصرف در بخش‌های مختلف از جمله خانگی، صنعتی و خدماتی دارد و تمرکز سیاست‌گذاران، عبور از روزهای پرمصرف با کمترین آسیب به تولید است.

وزیر کشور همچنین از اهمیت و جایگاه بی‌بدیل بخش خصوصی در مسیر توسعه اقتصادی کشور سخن گفت و تأکید کرد که نگاه دولت به فعالان اقتصادی، حمایتی و تسهیل‌گرانه است، نه مداخله‌جویانه. او گفت: «بخش خصوصی باید همکار توسعه باشد، نه قربانی بوروکراسی.»

مومنی در ادامه به ظرفیت‌های استان کرمان در تولید و سرمایه‌گذاری اشاره کرد و از وجود بیش از ۲۸۰۰ واحد تولیدی در این استان خبر داد که متأسفانه ۵۳۴ واحد آن راکد است. او تملک کارخانه‌ها توسط بانک‌ها را یکی از مسائل تلخ و آزاردهنده اقتصاد کشور دانست و از مسئولان استانی خواست تا در کارگروه رفع موانع تولید، احیای این واحدها را با جدیت دنبال کنند.

در کنار این مباحث، وزیر کشور بر لزوم حرکت به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر نیز تأکید کرد و استفاده گسترده از انرژی خورشیدی را نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت عنوان کرد: «این منبع لایزال از سوی خداوند در اختیار کشور قرار گرفته و باید با عزمی ملی از آن بهره‌برداری کنیم.»

در مجموع، موضع‌گیری صریح وزیر کشور در رد شایعه تعطیلی صنایع، ضمن کاستن از التهاب بازار و صنعت، بار دیگر بر ضرورت مدیریت هوشمندانه منابع انرژی در شرایط دشوار تأکید کرد؛ اما این تنها آغاز مسیر است. صنعت همچنان منتظر برنامه‌ای دقیق، شفاف و مشارکت‌محور برای عبور از تابستانی داغ و پرچالش است.

حاشیه بعدی حاشیه بعدی این هفته به پیک‌های موتوری و نقش آن‌ها در بحران ناترازی بنزین اختصاص دارد؛ ناوگانی که حالا نه‌تنها به دغدغه‌ای در حوزه حمل‌ونقل تبدیل شده، بلکه در کانون سیاست‌های صرفه‌جویی انرژی نیز قرار گرفته است.

بر اساس برآوردهای رسمی، حدود ۴۰۰ هزار دستگاه موتور بنزینی به‌عنوان پیک‌موتوری در تهران در حال تردد هستند. این موتورها عمدتاً در قالب پلتفرم‌های اینترنتی فعالیت می‌کنند و هر کدام به طور متوسط روزانه ۱۰۰ کیلومتر پیمایش دارند. نکته مهم اما اینجاست که ۹۰ درصد این ناوگان فرسوده محسوب می‌شود؛ یعنی در ازای هر ۱۰۰ کیلومتر، حدود ۷ لیتر بنزین مصرف می‌کنند. در مقایسه، موتورسیکلت‌های نوشماره تنها ۳ لیتر مصرف دارند.

در نتیجه، مصرف روزانه بنزین توسط پیک‌های موتوری در تهران به حدود ۲.۶ میلیون لیتر می‌رسد؛ رقمی نگران‌کننده در شرایطی که کشور با ناترازی جدی در تأمین بنزین مواجه است.

کارشناسان می‌گویند اگر این ناوگان صرفاً با موتورسیکلت‌های بنزینی جدید جایگزین شود، بیش از یک میلیون لیتر از مصرف روزانه بنزین کاسته خواهد شد. اما گام بلندتر، جایگزینی کامل این موتورها با مدل‌های برقی است؛ حرکتی که می‌تواند صرفه‌جویی بیش از ۲ میلیون لیتر در روز را رقم بزند و همزمان آلایندگی هوای تهران را به‌طور چشم‌گیری کاهش دهد.

اما اجرای چنین انقلابی، مستلزم چند شرط کلیدی است: حمایت مالی دولت برای نوسازی ناوگان، زیرساخت شارژ گسترده در سطح شهر، و مشوق‌های انگیزشی برای رانندگان.

با توجه به فشار ناترازی سوخت، به‌نظر می‌رسد زمان تصمیم‌گیری جسورانه برای تغییر شکل ناوگان حمل‌ونقل موتوری فرا رسیده است؛ تغییری که می‌تواند تهران را به الگویی ملی در مسیر گذار به حمل‌ونقل سبز بدل کند.

حاشیه آخر این هفته به روایتی شخصی، اما عمیق و نمادین از بیژن زنگنه، وزیر پیشین نفت اختصاص دارد؛ روایتی از حسرت امیر قطر، سند فراموش‌شده‌ای به نام چشم‌انداز ۱۴۰۴، و مرثیه‌ای بر نسلی که با عشق ایران را ساخت.

زنگنه در مراسم یادبود اکبر ترکان از نسلی گفت که نه از اشراف بود و نه به دنبال رانت و نفوذ وارد دولت شد. نسلی که در دوره‌ای کوتاه، بلندپروازانه‌ترین پروژه‌ها را طراحی و اجرا کرد و پایه‌های توسعه ایران را در دهه هفتاد و هشتاد شمسی بنا نهاد.
او به نقل از امیر قطر در سال ۱۳۸۱ گفت: «من به شما در پارس جنوبی غبطه می‌خورم.» جمله‌ای که امروز، در سایه ناترازی انرژی، سهم قطر از مخزن مشترک، و فراموشی برنامه‌های توسعه‌ای، بیشتر از یک ابراز احساس، به هشداری تاریخی می‌ماند.
زنگنه تصریح کرد که سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ که قرار بود مسیر رسیدن به «رتبه اول منطقه در اقتصاد، علم و فناوری» را ترسیم کند، بعد از سال ۱۳۸۴ به‌کلی به کناری نهاده شد. سندی که به‌زعم او، جسورانه‌ترین تجسم آرزوهای یک نسل بود، و برخلاف شعارهای رایج، متکی به شاخص‌های قابل سنجش و واقعی بود.

اما در حاشیه این روایت، نکته‌ای تلخ‌تر نیز نهفته بود: فراموشی انسان‌هایی که با عشق ساختند و بدون ادعا کنار رفتند. زنگنه گفت: «عسلویه را عشق ساخت، نه پول. اما این عشق‌ها کم شده‌اند.»

او با لحنی صریح، به افول معیارهای شایستگی در انتصابات مدیریتی نیز اشاره کرد: «الان کسی نیست که کاری چند رده بالاتر از توانش را نپذیرد؛ مدیرکل‌ها وزیر می‌شوند.» جمله‌ای که در عین تلخی، بازتاب نگرانی عمیقی است از شکاف نسلی در مدیریت کشور.

زنگنه، ترکان را “میهن‌پرستی عاشق” خواند و خود و هم‌نسلانش را سیمرغ‌هایی دانست که هرچند ضعیف شده‌اند، اما نماد خردورزی و دلسوزی برای ایران‌اند؛ سیمرغ‌هایی که نمی‌میرند، چون ایران هنوز زنده است.